قافلان کوه: این کوه در جنوب و جنوب شرقی شهرستان میانه قرار دارد. قافلان کوه در جنوب میانه توسط رود قزل‌اوزن به دو ضلع جدا از هم تقسیم می‌شود. به منظور امتداد راه شوسه و راه‌آهن، در دل این کوه تونل‌های متعددی حفر گردیده که بزرگ‌ترین آن 1100 متر طول دارد و نزدیک روستای آچاچی حفر شده است.

سهند (قوچ گلی داغ): کوه آتشفشان سهند به‌صورت منفرد در مرکز آذربایجان و در 43 کیلومتری جنوب تبریز قامت کشیده که حدود 75 کیلومتر طول دارد و شعب رود قزل‌اوزن از آن سرچشمه می‌گیرند. مخروط آتشفشانی سهند از سه قله که از امتداد یکدیگر قرار گرفته‌اند تشکیل شده که بلندترین آن قله سهند مرکزی به ارتفاع 3710 متر است. عوامل درونی ناشی از آتشفشان، به صورت چشمه‌های معدنی آبگرم در نزدیک آن دیده می‌شود. دامنه‌های سهند تا ارتفاع 2500 متر پوشیده از مراتع طبیعی و گل و ریحان و لاله واژگون است که چراگاه‌های مناسبی برای عشایر و چادرنشینان است.

عون بن علی: این کوه که ظاهراً منفرد است، در حقیقت دنباله کوه‌های بزغوش است و در شمال تبریز واقع شده است. این کوه 1800 متر ارتفاع دارد و چون مقبره عون بن علی از اولاد حضرت علی (ع) در آن واقع است، به این نام معروف شده است.

بزغوش: کوه‌های بزغوش با 3302 متر ارتفاع در 21 کیلومتری جنوب غربی و در قسمت جنوب سبلان قرار دارد (بین میانه و سراب) و با 48 کیلومتر طول، تا حدود دریاچه ارومیه کشیده شده، به قله آتشفشانی سهند ختم می‌شود.

میشو داغ و مورو (مرو) داغ: این کوه‌ها در امتداد ارتفاعات قره‌داغ (در استان اردبیل) و در جنوب و جنوب غربی شهرستان مرند (22 کیلومتری جنوب غربی مرند) و در شمال دریاچه ارومیه در جهت شرقی و غربی کشیده شده و حداکثر ارتفاع آن در علمدار 3155 متر است. گردنه معروف یام، در دامنه شمال شرقی این رشته بر سر راه تبریز- مرند قرار دارد که دامنه‌های آن در تابستان سرسبز و خرم بوده، محل تفریح مردم این ناحیه و در زمستان نیز محل مناسبی برای ورزش‌های زمستانی است. این کوه‌ها در محلی به نام صوفیان توسط ماهورهایی به توده‌های کوهستانی مورو داغ، ارتباط پیدا می‌کند که بلندترین نقطه آن 2210 متر از سطح دریا ارتفاع دارد.

این استان در بخش شمال غرب فلات ایران واقع شده است.  به‌طور کلی این استان یک منطقه کوهستانی است که حدود 40 درصد از سطح آن را کوهستان و 2/28 درصد را تپه ماهورها و 8/31 درصد را زمین‌های هموار (دشت‌ها و جلگه‌های میان‌کوهی) فرا گرفته است. در این استان چین‌خوردگی‌های بزرگی وجود دارد که اکثر مراتع ییلاقی آذربایجان، در دامنه‌های این کوه‌ها قرار گرفته و در بعضی از آن‌ها معادن غنی وجود دارد.

نام آذربایجان از حدود 2400 سال پیش از مشهورترین نام‌های جغرافیایی ایران بود که در هر دوره با حوادث مهم تاریخی توأم بوده است.

در دوران حکومت داریوش سوم، والیِ این ایالت، «آتروپات» یا «آتورپات» نام داشت. پس از شکست داریوش سوم از اسکندر مقدونی، آتورپات از طرفداران اسکندر شد و بر حکومتِ مادِ کوچک باقی ماند. پس از اسکندر مقدونی آتورپات موفق شد دولتی در آن منطقه که بخشی از خاک ماد بود تشکیل دهد که یونانیان در آن نفوذی نداشته و در واقع این منطقه پناهگاهی برای آداب و سنن ایرانی در برابر تمدن و فرهنگ یونانی بود. دولت ماد کوچک سده‌ها برقرار بود و بازماندگان آتورپات بر آن سرزمین فرمانروایی می‌کردند و این سرزمین بعد به نام او «آتورپاتکان» معروف شد و پایتخت آن «کَنزَک» در جنوب تبریز کنونی بوده است. آتورپاتکان به معنی شهر یا سرزمین آذرباد می‌باشد. آتورپاتکان بتدریج تغییر کرد و آذرپادکان شد. چون در زبان مادها حرف «د» پس از «الف» به «ی» تبدیل می‌شده از این رو این واژه به آذرپایگان تبدیل گردید.

(بقیه در ادامه مطلب)

نام استان: آذربایجان شرقی (East Azarbaijan)

مرکز استان: شهر تبریز

موقعیت جغرافیایی استان:

عرض جغرافیایی: 36 درجه و 54 دقیقه تا 39 درجه و 26 دقیقه شمالی

طول جغرافیایی: 45 درجه و 7 دقیقه تا 48 درجه و 20 دقیقه شرقی

موقعیت نسبی استان: واقع در شمال غربی ایران

همسایگان استان:

شمال: کشورهای آذربایجان، ارمنستان و جمهوری خودمختــار نخجوان (وابستــه به کشور آذربایجــان)

جنوب شرق: استان‌ زنجان

شرق: استان‌ اردبیل

غرب و جنوب غرب: استان آذربایجان غربی

مساحت استان: حدود 45490/88 کیلومتر مربع

تعداد شهرستان‌ها: 20

نام شهرستان‌ها: آذرشهر، اسکو، اهر، بستان‌آباد، بناب، جلفا، چاراویماق، خداآفرین، سراب، شبستر، عجب‌شیر، کلیبر، مراغه، مرند، ملکان، میانه، ورزقان، هریس، هشترود و تبریز.

جمعیت استان: 3724620 نفر

فاصله مرکز استان تا تهران: 599 کیلومتر

موقعیت جغرافیایی استان آذربایجان شرقی

منطقه آذربایجان به علت موقعیت خاص جغرافیایی، یكی از مناطق حساس و مهم كشور است. استان آذربایجان شرقی از استان‌های مهم و پرجمعیت ایران است كه در گوشه شمال غرب كشور واقع گردیده است. مساحت این استان 45491 كیلومتر مربع است که حدود 2.8 درصد از مساحت كل كشور را شامل می‌شود. این استان از نظر موقعیت طبیعی در محل به‌هم خوردگی دو رشته كوه البرز و زاگرس، به‌عبارتی در زون البرز و آذربایجان و در گوشه شمال‌غرب فلات ایران واقع شده‌است. از نظر تقسیمات حوضه‌های آب‌ریز كشور، حوضه‌های آب‌خیز ارس، سفیدرود ـ قزل‌اوزن و دریاچه ارومیه پهنه استان را پوشش می‌دهند كه بیشترین مساحت استان در محدوده حوضه آب‌ریز دریاچه ارومیه قرار گرفته‌است. در حالت كلی، استان آذربایجان‌شرقی یك منطقه كوهستانی محسوب می‌شود كه حدود 40 درصد از سطح آن را كوهستان فرا گرفته‌است. از مناطق كوهستانی معروف منطقه، می‌توان توده آتشفشانی سبلان در شرق و سهند در غرب و جنوب غربی و رشته كوه‌های قره‌داغ در شمال و رشته كوه‌های تخت سلیمان و اربط در جنوب و ارتفاعات بزقوش در جنوب شرق و قوشاداغ در شمال‌شرق استان را نام برد. 

(بقیه در ادامه مطلب)